Лекц МОФГЗ

 Газар нутаг

Монгол улс нь Ази тивийн хойд хэсэгт оршдог 156411,6 мянган га нутаг дэвсгэртэй. Газар нутгийн хэмжээгээр дэлхийд 17 – д ордог. Нийт хилийн урт 7670 гаруй км. Хойд хэсгээрээ ОХУ-тай 3000 гаруй км, урд хэсгээрээ БНХАУ-тай 4670 км тус тус хиллэнэ. 

Монгол орны сонин хачин

 Дуугардаг элс

Марко Поло Төв азиар жуулчилсан тухайгаа “ Тэр цөлөөр шөнө аялах үед хэн нэг хүний яриа сонсдох, олон хөгжмөөр зэрэг тоглох мэт авиа сонсогддог ” хэмээн бичсэн байдаг. Дорноговь аймгийн өмнөд захын Дуут элс харахад ердийн нэг манхан, оройд нь гараад хярыг нь барьж, явахуйд хөлд өртөн нурах элс нисэх онгоц мэт хүнгэнэн дуугардаг. Энэчилэн манай оронд дуут элстэй газар цөөнгүй бий. Тийм элсийг хүүдийд хийж сэгсэрвэл нохой хуцах мэт дуугарна. Хүүдийтэй нь базаж мушгирвал гахайн торойн адил шуухинана.

Жингэнэдэг чулуу

Өмнөговь аймгийн Баяновоо сумын Могойтын бригадын нутаг дахь хэсэгхэн газрын бараан саарал өнгийн чулууг хатуу зүйлээр цохиход царгил хөгжмийн эгшиг адил , эсвэл хонх жингэнэж байгаа юм шиг дуугардаг. Нутгийн хүмүүс түүгээр хөгжмийн зэмсэг хийдэг аж. Мөн Увс аймгийн Тариалан сумын нутаг Хархираа, Түргэний бэлчирт нэгэн үхэр чулуу бий. Уг чулууны тал бүрд нь тогшиход янз бүрийн авиа гардаг бөгөөд энэ нутгийн А. Шинэн зэрэг авъяастнууд ардын дууны ая оруулж байжээ.

Урамддаг нуур

Төв аймгийн Дэлгэрхаан сумын Дуут нуур , Ховд аймгийн Дуут сумын Дуут нуур , Баянөлгий аймгийн Бугат сумын шар нуур, Булган аймгийн Дашинчилэн сумын Борогчны нуур, Сэлэнгэ аймгийн Гүн нуур зэрэг хөлдөх, гэсэх, үедээ голдуу үхэр урамдах мэт дуу, чимээ гаргадаг нуур монголд цөөнгүй.

Цонжийн чулуу

Хүний гараар бүтсэн зургаан талт баганууд мэт тогтсон хүрмэн байц хад Дорноговь аймгийн Дэлгэрэх сумын нутагт байдаг. Түүнийг нутгийн ардууд цонжийн чулуу гэнэ. Ийм хүрмэн чулуу бас Говьалтай, Дундговь зэрэг аймгийн нутагт бий. Хүрмэн чулуу хайлмаг үедээ асар их даралтад ийнхүү олон талт багана хэлбэртэй болж талсждаг.

Бие даалт

“Байгалийн ухаан” хичээлийн бие даалтын хуваарь /2014.01.10/

№	Анги бүлэг	Хичээл	Бие даалтын сэдэв	Тайлбар /гуйцэтгэх ажил/	Шалгуур	Хугацаа
1	Бага 4д	МОФГЗ хичээлээр	“Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгууд” танилцуулга хийх	4-н оюутан баг болон ажиллах	Эх материалтай танилцаж, уншиж судалсан бол-20 Танилцуулга хийхдээ түүний агуулга, загвар дизайныг оновчтой сонгосон бол 80 оноо, Нийт-100 оноо	2014.01.31-03.07
2			Сургалтын төлөвлөгөө, түүнийг хэрэгжүүлэх зөвлөмжтэй танилцаж боловсруулалт хийх	Хүн байгаль-1 Хүн байгаль-2 хичээлийн  хөтөлбөр, зөвлөмжтэй танилцах, товчлол хийх	Уншиж судалсан-50 оноо, тэмдэглэл хөтөлсөн бол-50 оноо нийт-100 оноо	3014.03.07-04.14
			Монгол орны үндэстэн ястнууд танилцуулга хийх	4-5 хүнтэй баг болж ажиллана	Эх материалтай танилцаж, уншиж судалсан бол-20 Танилцуулга хийхдээ түүний агуулга, загвар дизайныг оновчтой сонгосон бол 80 оноо, Нийт-100 оноо	2014.04.14-05.02
3		ДЭЗГЗ	“Шашин” сэдвээр танилцуулга альбом хийх	4-н оюутан баг болон ажиллах	Эх материалтай танилцаж, уншиж судалсан бол-20 Танилцуулга хийхдээ түүний агуулга, загвар дизайныг оновчтой сонгосон бол 80 оноо, Нийт-100 оноо	3014.02.21-03.14
4			“Дэлхийн томоохон улсууд” танилцуулга хийх	4-5  хүнтэй баг болж ажиллана	Эх материалтай танилцаж, уншиж судалсан бол-20 Танилцуулга хийхдээ түүний агуулга, загвар дизайныг оновчтой сонгосон бол 80 оноо, Нийт-100 оноо	2014.03.14- 04,25
5			8-10 цагийн хөтөлбөр боловсруулах	Сургалтын хэрэглэгдэхүүн боловсруулах Оюутан бүр бие даан боловсруулна	Агуулга, үзүүлэнд тавигдах шаардлага, өнгө үзэмж, хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлогт тохирсон эсэх гэх мэт үзүүлэнгийн шаардлагыг хангасан эсэхээр нь үнэлэнэ.	2014.03.03-2014.04.25
		Газар зүй заах арга	Нэр томъёоны тайлбар хийх	3-н оюутан нэг болж ажиллах Хүн орчин хичээлд түгээмэл ашиглагдах үгсээр тайлбар толь хийх	Хүн-1, Хүн-орчин-2, Хүн орчин-3 сурах бичгийг уншиж судалж үгсийг сайх сонгосон бол -50 оноо Тайлбар толь боловсруулсан бол 50- оноо	2014.02.25-03.10

---

“Экологи” хичээлийн бие даалтын хуваарь /2014.01.10/

№	Анги бүлэг	Хичээл	Бие даалтын сэдэв	Тайлбар /гуйцэтгэх ажил/	Шалгуур	Хугацаа
1	Бага 2а,2б,2в	Экологи	Үзүүлэн боловсруулах	А-3 хэмжээтэй үзүүлэн боловсруулах	Эх материалтай танилцаж, уншиж судалсан бол-50 Агуулга, үзүүлэнд тавигдах шаардлага, өнгө үзэмж, хүүхдийн нас сэтгэхүйн онцлогт тохирсон эсэх гэх мэт үзүүлэнгийн шаардлагыг хангасан эсэхээр нь үнэлэнэ-50	2014.01.31-03.01
2			“Агаарын бохирдол”,”Хөрсний бохирдол”, “Цөлжилт” “Дэлхийн дулаарал” танилцуулга хийх	4-5 хүнтэй баг болж ажиллана.	Уншиж судалсан-50 оноо Танилцуулга хийхдээ түүний агуулга, загвар дизайныг оновчтой сонгосон бол 50- оноо, Нийт-100 оноо	3014.03.01-04.14
			“Монголчуудын уламжлалт зан заншил” сэдвээр танилцуулга хийх, эссэ бичих	4-5 хүнтэй баг болж ажиллана	Эх материалтай танилцаж, уншиж судалсан бол-50 Танилцуулга хийхдээ түүний агуулга, загвар дизайныг оновчтой сонгосон бол 50 оноо, Нийт-100 оноо	2014.04.14-05.02

Сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

Батлав: Тэнхимийн эрхлэгч                                                 С.Баянмөнх

МУБИС –н Архангай аймаг дахь Багшийн сургууль

Ерөнхий эрдмийн тэнхим

“Монгол орны Физик газар зүй Дидактик”  Сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

32 цаг семинар -  1 кр

2-р хагас

Бүлэг сэдэв	д/д	Хичээлийн сэдэв	Цаг			Оюутнуудад  шинээр олгох мэдлэг
			Лекц	Сем’инар	Дадлага
1	2	3	4 0	5 2	6 0	7	8	9
						Мэдлэг	Чадвар	Бие даах хийх ажлын чиглэл Ашиглах ном зүй
Байгаль хамгаалал	1.1	Монголчуудын байгаль хамгаалал		2ц		Байгаль хамгаалах уламжлалт арга Олон улсын байгаль хамгаалал	Байгаль хамгаалах уламжлалт аргуудыг танин мэдэх олон улсын байгаль хамгаалах аргаас суралцах	Байгаль хамгаалах уламжлалт аргаар эссэ бичих
	1.2	Дархан цаазат газар Байгалийн нөөц газар		2ц		Дархан цаазат газруудын онцлог улсын  хамгаалалтанд авах болсон шалтгаан , байгалийн нөөц газрууд  онцлог улсын хамгаалалтанд аьах болсон шалтгаан	Дархан цаазат болон байгалийннөөц газруудыг газар зүйн зураг дээр заах нэрлэх	Дархан цаазат газар  Байгалийн нөөц газруудаар танилцуулга альбом хийх
		Байгалийн цогцолбор газар Байгалийн дурсгалт газар		2ц		Байгалийн цогцолбор газар байгалийн дурсгалт газруудын онцлог улсын хамгаалалтанд авах болсон шалтгаан	Байгалийн цогцолбор болон байгалийн дурсгалт газруудын байршлыг газар зүйн зураг дээр нэрлэх заах	Байгалийн цогцолбор болон байгалийн дурсгалт газруудаар танилцуулга альбом хийх
Монгол орны эдийн засгийн газар зүй		Монгол орны засаг захиргааны хуваарь Монгол орны угсаатны тархалт		4ц		Монгол орны эдийн засгийн газар зүйн онцлог 1921 оноос өмнөх үеийн болон хойших үеийн засаг захиргааны хуваарийн онцлог өөрчлөлт шалтгаан Монгол орны ястан угсаатны байршил онцлог	Засагт хаан аймаг Түшээт хаан аймаг Сайн ноён хаан аймаг Сэцэн хаан аймгуудыг газар зүйн зураг дээр нэрлэх заах Одоогийн аймгуудын байршлыг нэрлэх заах Монгол орны ястан угсаатны байршлыг нэрлэх заах	Угсаатан ястан сэдвээр танилцуулга хийх
		Монгол орны хүн ам		4ц		Хүн амын өсөлт, байршил, нутагшилт, шашин	Хүн амын тархалтыг зураг дээр заах нэрлэх	Хүн орчин -2, Хүн орчин-3 сурах бичигт анализ хийх Тухайн сэдвүүдээр конспект үзүүлэн тараах материал бэлдэх
		Монгол орны эдийн засгийн мужлал		4ц		Эдийн засгийн бүс Тулгуур төв Бүсийн хүн ам, аж үйлдвэр хөдөө аж ахуй	Эдийн засгийн бүсүүдийг зураг дээр нэрлэх заах, давуу сул талыг тодорхойлох
		Монгол орны мал аж ахуй		2ц		Таван хошуу мал Туслах салбарын аж ахуй Мал аж ахуйн хөгжил байршил	Малын байршил үүлдэр угсааг байгалиын бүстэй харьцуулах
		Монгол орны ургамалын аж ахуй		2ц		Монгол орны ургамалын аж ахуйн хөгжил байршил	Ургамалын тархалтыг зураг дээр нэрлэх заах
		Монгол орны зам тээвэр		4ц		Авто замын тээвэр Усан замын тээвэр Дамжуулах хоолойн тээвэр гм Тээврийн зангилаа	Тээврийн зангилаа тээврийн хөгжил байршлыг зураг дээр нэрлэх заах.орон нутгийн болон улсын хэмжээний томоохон замуудаар зангилаа гаргах	Байгалийн ухаан-1, байгалийн ухаан -2 сурах бичигт анализ хийх Тухайн сэдвүүдээр конспект үзүүлэн тараах материал бэлдэх.
		Монгол орны аялал жуулчлал		2ц		Монгол орны аялал жуулчлалын нөөц боломж, аялалын бүтээгдэхүүн, аялал жуулчлалын бүс нутаг,	Томоохон аялал жуулчлалын бүс нутгуудыг нэрлэх заах.орон нутгийн аялалын маршрут гаргах
		Монгол орны аж үйлдвэрийн газар зүй		4ц		Аж үйлдвэрийн газрын хөгжил байршил, олборлолт, нөхцөл нөөц	Орон нутгийн болон томоохон аж үйлдвэрийн газруудыг нэрлэх үйлчилгээний чиглэл орон нутгийн ач холбогдлыг тодорхойлох
				32ц